De meeste mensen weten niet hoe ze moeten luisteren, omdat bijna al hun aandacht in beslag wordt genomen door denken.
– Eckhart Tolle
Een paar jaar geleden had ik een interessante ervaring tijdens een uitwisseling met een zenmeester.
We zaten tegenover elkaar op onze matjes en ik legde mijn inzichten uit over de koan waar ik mee bezig was geweest. Hij was tevreden met mijn antwoord, maar hij vond de manier waarop ik het had gepresenteerd niet zo goed. Na een paar betogen en invalshoeken, begon hij gefrustreerd raken en ik geïrriteerd. Ik begreep niet wat ervan verwacht werd en bleef maar met hem kibbelen.
Tuurlijk, tuurlijk, ik snap het wel. Maar als ik het antwoord juist had, wat maakt het dan uit hoe ik het vertel? Het is maar een stomme koan. Een makkie! En wat is zijn probleem in hemelsnaam?
Terwijl de man voor me bleef doorpraten, stopte mijn interne dialoog plotseling.
Ineens was daar die totale mentale stilte die ik soms ervaar tijdens meditatie of vlak voor ik in slaap val. Het voelde niet meer als of de leraar me op mijn dak gaf of op me zat te vitten, en het stoorde me ineens helemaal niet meer dat hij maar bleef volhouden over iets wat ik zelf totaal onbelangrijk vond. Ik was niet meer het geobserveerde. Ik werd de observeerder.
Ik besefte plotseling dat hij vast wel een reden had om de dingen te zien en uit te leggen zoals hij dat deed, ondanks dat ik hem niet begreep. En dat het niet uitmaakte wat ik wel of niet deed – het was zijn frustratie, alleen de zijne. Ik had iets geleerd, al had het niets te maken met de koan.
Om empathie te kunnen beoefenen, moeten stoppen met naar onszelf te luisteren.
Zelfs als we ons mentale geklep niet kunnen stopzetten of geen volledige controle hebben over onze emotionele reacties, dan kunnen we er toch voor kiezen ze even te negeren terwijl we luisteren, observeren en ons voorstellen hoe het is om in iemands schoenen te staan.
Hier zijn 10 tips die je kunnen helpen om empathie te beoefenen in je eigen dagelijkse leven.
1. Beoefen empathie met jezelf
Als je wilt weten hoe het is om in andermans schoenen te lopen, dan moet je eerst weten hoe je eigen schoenen eruit zien. Wees alert op je eigen interne dialoog en emotionele reacties. Meditatie en stille zelfreflectie zullen je helpen deze vaardigheid te ontwikkelen.
2. Als iemand boos op je is, bekijk het dan vanuit zijn of haar perspectief.
Wat voor persoonlijkheid of ervaringen heeft diegene? Wat zijn zijn of haar behoeften? Misschien is hij of zij bereid erover te praten en als je goed luistert, dan kunnen jullie misschien tot een beter wederzijds begrip komen.
3. Als je zelf boos bent op iemand, vraag jezelf dan af waarom.
Vraag jezelf wat je nodig hebt van deze persoon en of het wel redelijk is om dit te verwachten. Je wilt misschien dat die persoon naar jou luistert, maar luister ook aandachtig naar wat hij of zij heeft te zeggen en vergeet niet dat hij of zij zich niet zomaar zo gedraagt.
4. Als een collega moeilijk doet, dan is er een reden voor die niets met jou te maken heeft.
Misschien heeft deze negatieve manier van doen eerder voor hem gewerkt en weet hij gewoon niet beter. Misschien staat hij erg onder druk op manieren die je nu even niet kunt zien. Zorg ervoor dat je gedrag vriendelijk, beleefd en professioneel is, zelfs als het betekent dat je je lippen strak op elkaar moet zetten en je mening even voor je moet houden. Hoe het ook zij, het scheelt in elk geval een hoop stres voor jezelf.
5. Als een caissière of winkelbediende moeilijk doet, dan zit daar een verhaal achter.
Misschien heeft ze niet de juiste training gekregen of heeft haar manager haar net op haar dak gegeven vlak voordat jij aankwam. Als ze onbeschoft doet (en jij wel beleefd bent geweest), geef dan juist iets, in plaats van te verwachten iets te ontvangen. Lach vriendelijk en wens haar een goede dag of fijne avond toe. Je zult er misschien geen bedankje voor terugkrijgen, maar je hebt wel een positieve bijdrage geleverd die haar innerlijk kan veranderen, en zelf zul je je er ook beter door voelen.
6. Luidruchtige buren hebben ook hun verhalen.
Als je buurman weer eens keihard muziek zit te knallen, dan kan het moeilijk zijn om dingen vanuit zijn perspectief te bekijken, zeker als je probeert te werken. Misschien probeert hij zichzelf op te beuren of begrijpt hij niet eens hoe het je stoort. Het maakt niet uit wat de redenen zijn. Het gaat erom dat je beseft dat ze er zijn en dat ze niets met jou te maken hebben. Zo kun je kalm blijven, zodat je kunt proberen het geluid te negeren of gewoon vriendelijk kunt vragen of het geluid wat zachter kan.
7. Als je vrouw iets doet wat je vervelend vindt, denk er dan aan dat ze een uniek individu is dat handelt vanuit haar eigen overtuigingen, behoeften, angsten en verlangens.
Probeer te begrijpen dat de wereld er op een bepaalde manier voor haar uitziet en dat haar achtergrond en ervaringen totaal anders kunnen zijn dan de jouwe. Een goed gesprek kan helpen, maar zorg ervoor dat je luistert zonder te vooroordelen of te kibbelen. Stel rustige vragen, luister en leer.
8. Als je echtgenoot iets doet dat je op je zenuwen werkt, dan geldt tip 7 ook.
Mannen en vrouwen hebben allemaal hun eigen redenen om te doen wat ze doen. We hebben allemaal unieke achtergronden, werkelijkheden en levenssituaties, zelfs als we al 20 of 30 jaar onder hetzelfde dak wonen.
9. Als een jong kind voor de honderdste keer ‘Waarom?’ vraagt en je het wel kunt uitgillen, bekijk het dan vanuit zijn perspectief.
Het is een kind dat een fascinerende wereld verkent. Hij heeft veel energie en wil graag leren. Misschien is het een idee om een vast moment van de dag in te stellen dat hij vragen kan stellen, zodat jullie allebei in jullie behoeften kunnen worden voorzien.
10. Als een manager, docent, ouder, grootouder of zelf zenmeester je iets probeert te leren dat niet relevant voor je lijkt te zijn, maak je er dan niet druk over.
Luister gewoon. Neem wat werkt en laat los wat niet werkt. Misschien kun je er later nog wat van leren. Je verandert constant en wat nu misschien totaal onbelangrijk is, kan over een tijdje een wijze les zijn. En zo niet, ook goed, maar dan heb je je in ieder geval ingeleefd.
Deze tips kunnen natuurlijk voor verschillende situaties gelden, maar het belangrijkste wat je over empathie moet weten is dit:
Je kunt geen empathie beoefenen als je te druk bezig bent naar jezelf te luisteren en op je eigen gedachten en emoties te reageren. Om empathie te beoefenen, moet je luisteren en kijken zonder oordeel. Zet je haastige conclusies en automatische veroordelingen aan de kant – en luister gewoon. Kijk gewoon. Focus op de ander in plaats van jezelf, gewoon voor dat ene moment of die korte periode dat jullie samen zijn.
We leven al 24 uur per dag, 7 dagen per week met onszelf. Dan kunnen we toch wel eventjes buiten ons eigen wereldje stappen om te kijken en begrijpen wat er met andere mensen aan de hand is?
Misschien begrijp ik wel nooit wat die zenmeester me probeerde uit te leggen. Als het iets is wat ik moet leren, dan leer ik het vast wel op den duur. Maar de les die ik op dat moment nodig had, was vlak voor mijn neus, precies op dat moment. Ik moest leren luisteren, kijken, observeren in plaats van naar mezelf en mijn eigen argumenten, verdedigingen, reacties en veronderstellingen te luisteren. Ik moest de dingen vanuit het perspectief van een ander bekijken, empathie beoefenen.
Tekst: Leah McClellan. Foto: H. Koppdelaney.
